અહીં ૧૦૦ કરતા વધુ કોલેજિયન યુવાનો ઝૂપડપટ્ટીના બાળકોને ભણાવે છે

ઘણી વાર ફરિયાદ થાય છે કે આજના યુવાનો ગુમરાહ થઈ ગયા છે. મોબાઈલ મચડવામાંથી, મોજ-મસ્તી કરવામાંથી, મોલમાં ફરવામાંથી, ફિલ્મો જોવામાંથી ઊંચા આવતા નથી. બધા યુવાનો માટે આ વાત સાચી હોતી નથી. કેટલાક યુવાનો ખરેખર ખૂબ જ સુંદર સમાજઉપયોગી પ્રવૃત્તિ કરતા હોય છે. અમદાવાદ શહેરમાં વિદ્યાદાન નામના નેજા હેઠળ ઝૂંપડપટ્ટીનાં ગરીબ બાળકોને ભણાવવાનો શિક્ષણયજ્ઞ ચાલી રહ્યો છે. શહેરના ૧૦૦થી વધુ યુવાનો ૫૦૦થી વધુ બાળકોને છેલ્લાં ચાર વર્ષથી ભણાવી રહ્યા છે.

 

અમદાવાદના વાસણા વિસ્તારમાં આવેલા વાસણા કૉમ્યુનિટી હૉલની બાજુમાં પતરાંનો એક કામચલાઉ શમિયાણો બાંધીને કૉલેજના એકસોથી વધુ વિદ્યાર્થીઓ અહીં નિયમિત રીતે ઝૂંપડપટ્ટીનાં બાળકોને ભણાવે છે. મેં આ સ્થળની મુલાકાત લીધી. મેં જોયું કે જુદાં જુદાં ગ્રુપમાં બાળકોની વચ્ચે ‘સર’ અને ‘ટીચર’ ઘેરાયેલાં હતાં. ગઈકાલે બધાંની પરીક્ષા લેવામાં આવી હતી. શિક્ષકો વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉત્તરો બતાવીને સમજાવતા હતા. ખરેખર આ બધાં રળિયામણાં દૃશ્યો હતાં.

આ પ્રવૃત્તિના વિચારક અને સ્થાપક છે ઋતુ શાહ. ૧૯ વર્ષની વયે આ સમાજસેવી અને પ્રતિબદ્ધ યુવતીએ વિદ્યાદાનની સ્થાપના કરી હતી. વિદ્યાદાન નામ આપ્યું તેમનાં મમ્મી ફાલ્ગુનીબહેને. વાસણા વિસ્તારમાં પ્રવીણનગર, ગુપ્તાનગર, ઓમનગર, વગેરે ઝૂંપડપટ્ટીમાં આશરે ૮,૦૦૦ પરિવારો વસે છે. ૧૬મી ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૪ના રોજ ઋતુએ આ ઝૂંપડપટ્ટીના એક ઘરની બહારની કપડાં ધોવાની ચોકડીમાં બેસીને બાળકોને ભણાવવાનું શરુ કર્યું હતું. એ પછી તેમણે એક ધાબું ભાડે લીધું. ઋતુ દર મહિને ૫૦૦ રૂપિયા ભાડું ચૂકવતાં. રોજ સાંજે બાળકો અહીં ભણવા આવતાં. ઋતુ સાથે પ્રારંભમાં આદેય શાહ જોડાયા. એ પછી તો કાફલો વધતો ગયો. દસ સ્વયંસેવકો થયા અને વિદ્યાર્થીઓ થયા ૩૫.

જે બાળકો ભણવા જતાં હતાં, પરંતુ ભણવામાં નબળાં હતાં તેમને વિદ્યાદાનની ટીમ ભણાવવા લાગી. કૉલેજના યુવાનો ધીમે ધીમે આ પ્રવૃત્તિમાં જોડાતા ગયા. તેઓ પોતાનો સમય પણ આપતા અને પૉકેટ મનીની બચત પણ આ પ્રવૃત્તિમાં ખર્ચતા. આજે તો આ પ્રવૃત્તિ ખૂબ વિકસી છે. ૧૦૦થી વધુ યુવક-યુવતીઓ નિયમિત રીતે બાળકોને ભણાવે છે. ઝૂંપડપટ્ટીનાં જુદાં જુદાં ધાબાં કે અન્ય સ્થળે તો બાળકોને ભણાવાય જ છે. સાથે-સાથે આ પ્રવૃત્તિ માટે એક ખાસ જગ્યા પણ ઊભી કરવામાં આવી છે. થયું હતું એવું કે અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કૉર્પોરેશન તરફથી તેમને વાસણા કૉમ્યુનિટી હૉલમાં બાળકોને ભણાવવાની સંમતિ અપાઈ હતી. જો કે જ્યારે કોઈ પ્રસંગ હોય ત્યારે બાળકોને અહીં ભણાવી શકાતાં નહીં. કૉમ્યુનિટી હૉલની બાજુમાં જ ખુલ્લી જગ્યા પડી હતી. એ વખતનાં મેયર મીનાક્ષીબહેન પટેલને વિદ્યાદાનની ટીમે વિનંતી કરી એટલે તેમને ૨,૪૦૦ સ્ક્વેર ફૂટની જગ્યા મળી ગઈ. જગ્યા તો મળી, પરંતુ શેડ કરવા માટે પૈસા ક્યાંથી લાવવા ? સમાજ તૈયાર જ હોય છે સારી પ્રવૃત્તિને સહયોગ આપવા માટે. દરેક સ્વયંસેવકે પોતપોતાનાં માતા-પિતા અને મિત્ર-વર્તુળમાં વાત કરી અને જરૂરી ત્રણેક લાખ ‚પિયા ભેગા થઈ ગયા. શેડ થયો એટલે છાંયો થયો અને તડકો ગયો. પાથરણાં, પુસ્તકો, સ્ટેશનરી વગેરે રાખવા માટે વિદ્યાદાનની ટીમે ૧૦ બાય ૧૦નો એક રૂમ પણ કર્યો.

દર રવિવારે સ્વયંસેવકો અહીં આવી જાય છે. દરેકનું ઑરિએન્ટેશન થાય છે. દરેક સ્વયંસેવક બાળકોને અલગ-અલગ વિષય ભણાવે છે. જે બાળકોને ભણવામાં રુચિ નહોતી તેવાં બાળકો હવે અહીંથી જવાનું નામ લેતાં નથી. ગાળા-ગાળી કરતાં કે ધૂમ્રપાન કરતાં બાળકો સુધરી ગયાં છે અને સરસ રીતે ભણી રહ્યાં છે. ૨૦% બાળકો શાળાએ જતાં હતાં ત્યાં હવે ૧૦૦% બાળકો શાળાએ જાય છે. અહીં બાળકોને સરસ રીતે ભણાવવા ઉપરાંત સિલાઈકામ, નૃત્ય, મહેંદી, ચિત્રકામ, અભિનય વગેરે જેવી કલાઓ પણ શીખવવામાં આવે છે. બાળકોને જુદી જુદી જગ્યાએ પિકનિક પર પણ લઈ જવામાં આવે છે. જે બાળકો તેજસ્વી હોય તેને સંસ્થા દત્તક લે છે અને તેને ભણાવવાનો તમામ ખર્ચ ચૂકવવામાં આવે છે. અત્યાર સુધી ૧૦ બાળકો દત્તક લેવાયાં છે અને ૧૮ બાળકો આવતા વર્ષે તેમાં ઉમેરાવાનાં છે. દત્તક લીધેલા એક બાળક પાછળ વર્ષે ૨૦થી ૨૫ હજારનો ખર્ચ થાય છે. દાતાઓ ઉપરાંત કૉર્પોરેટ હાઉસો બાળકોને દત્તક લે છે.