રામ મંદિર બનના સ્વગૌરવ કી દૃષ્ટિ સે આવશ્યક હૈ હી : ભાગવતજી

 

વિજયાદશમી એટલે રા. સ્વ. સંઘની સ્થાપનાનો પાવન દિન. વર્ષ ૧૯૨૫માં આ દિવસે રા. સ્વ. સંઘની સ્થાપના થઈ હતી. તા.૧૮મી ઑક્ટોબરે વિજયાદશમી નિમિત્તે નાગપુર ખાતે રા. સ્વ. સંઘના પ. પૂ. સરસંઘચાલક મા. શ્રી મોહનજી ભાગવતનું મનનીય ઉદ્બોધન થયું હતું. તથા નોબલ શાંતિ પુરસ્કારથી પુરસ્કૃત શ્રી કૈલાસ સત્યાર્થીજી આ પ્રસંગે મુખ્ય અતિથિ તરીકે પધાર્યા હતા. બંને મહાનુભાવોના પ્રેરક ઉદ્બોધનના અંશો ગુજરાતી લિપી અને હિન્દી ભાષામાં પ્રસ્તુત છે...

ઇસ વર્ષ કી વિજયાદશમી કે પાવન અવસર કો સંપન્ન કરને કે લિયે હમ સબ આજ યહાં પર એકત્રિત હૈ. યહ વર્ષ શ્રી ગુરુનાનક દેવજી કે પ્રકાશ કા ૫૫૦વાં વર્ષ હૈ. અપને ભારતવર્ષ કી પ્રાચીન પરંપરા સે પ્રાપ્ત સત્ય કો ભૂલકર, આત્મવિસ્મૃત હોકર જબ અપના સારા સમાજ દમ્ભ, મિથ્યાચાર, સ્વાર્થ તથા ભેદ કી દલદલ મેં આકણ્ઠ ફંસ ગયા થા ઔર દુર્બલ, પરાજિત વ વિઘટિત હોકર લગાતાર સીમા પાર સે આને વાલે ક્રૂર વિદેશી અસહિષ્ણુ આક્રમકોં કી બર્બર પ્રતાડનાઓં કો ઝેલકર તાર-તાર હો રહા થા. તબ શ્રી ગુરુનાનક દેવજીને અપને જીવન કી જ્યોતિ જલાકર સમાજ કો અધ્યાત્મ કે યુગનુકૂલ આચરણ સે આત્મોદ્વાર કા નયા માર્ગ દિખાયા, ભટકી હુઈ પરંપરા કા શોધન કર સમાજ કો એકાત્મતા વ નવચૈતન્ય કા સંજીવન દિયા. ઉન્હીં કી પરંપરા ને હમકો દેશ કી દીન-હીન અવસ્થા કો દૂર કરને વાલે દસ ગુરુઓં કી સુંદર વ તેજસ્વી માલિકા દી.

ઉસી સત્ય વ પ્રેમ પર સ્થાપિત સર્વસમાવેશી સંસ્કૃતિ કે દેશ મેં વિભિન્ન મહાપુરુષોં કે દ્વારા સમય-સમય પુરસ્કૃત વ પ્રવર્તિત, દેશ કાલ પરિસ્થિતિ કે અનુરૂપ પ્રબોધન કે સાતત્ય કા પરિણામ હૈ કિ જિનકે જન્મ કા યહ ૧૫૦વાં વર્ષ હૈ એસે મહાત્મા ગાંધીજીને ઇસ દેશ કે સ્વતંત્રતા આંદોલન કો સત્ય વ અહિંસા પર આધારિત રાજનીતિક અધિષ્ઠાન પર ખડા કિયા. એસે સભી પ્રયાસોં કે કારણ દેશ કી સામાન્ય જતના સ્વરાજ્ય કે લિએ ઘર કે બાહર આકર, મુખર હોકર અંગ્રેજી દમનચક્ર કે આગે નૈતિક બલ લેકર ખડી હો ગઈ. એક સૌ વર્ષ પહેલે અમૃતસર કે જલિયાંવાલા બાગ મેં સ્વરાજ્ય કે લિયે તથા ‘રોલેટ કાનૂન’ કે અન્યાય વ દમન કે વિરુદ્ધ સંકલ્પબદ્ધ, ચારોં ઔર સે ઘેરકર જનરલ ડાયર કે નેતૃત્વ મેં જિન્હે ગોલીબારી કા શિકાર બનાયા ગયા. ઉન હમારે સેકડો નિહત્થે દેશબાંધવો કે ત્યાગ, બલિદાન વ સમર્પણ કા સ્મરણ ભી ઈસ નૈતિક બલ કો હમ મેં જાગૃત કરતા હૈ.

ઈસ વર્ષ કે ઇન ઔચિત્યપૂર્ણ સંસ્મરણોં કા ઉલ્લેખ આવશ્યક હૈ કિ સ્વતંત્રતા કે ૭૧ વર્ષોં મેં હમારે દેશ ને ઉન્નતિ કે કઈ આયામોં મેં એક અચ્છા સ્તર પ્રાપ્ત કર દિયા હૈ, પરંતુ સર્વાંગપરિપૂર્ણ રાષ્ટ્રીય જીવન કે ઔર ભી કઈ આયામોં મેં અભી હમેં બઢના હૈ. હમારે દેશ કે વિશ્ર્વ મેં સુગંઠિત, સમર્થ વ વૈભવ-સંપન્ન બન કર આગે આને સે જિન શક્તિઓં કે સ્વાર્થ-સાધન કા ખેલ સમાપ્ત યા અવરુદ્ધ હો જાતા હૈ, વે શક્તિયાં તરહ-તરહ કે કુચક્ર ચલાકર દેશ કી રાહ મેં રોડે અટકાને સે બાજ નહીં આયી હૈ. કઈ ચુનોતિયોં કો હમે અભી પાર કરના હૈ. હમારે પૂર્વજ મહાપુરુષોં દ્વારા સ્વયં કે જીવન કે ઉદાહરણ સે, ઉપદેશ સે જો સત્યનિષ્ઠા, પ્રેમ, ત્યાગ, પવિત્રતા વ તપસ્ કે આદર્શ સમાજ મેં સ્થાપિત વ આચરણ મેં પ્રવર્તિત કિયે ગયે, ઉન્હીં પર ચલકર હમ ઈસ કાર્ય કો કર સકેંગે. દેશ કે પરિદૃશ્ય પર થોડા ગૌર કરને પર વહાં ચલે હુએ ધૂપ-છાંવ કે ખેલ મેં યહીં બોધ દૃષ્ટિગત હોતા હૈ.

દેશ કી સુરક્ષા

કિસી ભી દેશ કે લિએ ઉસ દેશ કી સીમાઓ તથા અંતર્ગત સુરક્ષા કી સ્થિતિ વિચાર કા વિષય પહલા રહતા હૈ ક્યોંકિ ઇનકે ઠીક રહને સે હી દેશ કી સમૃદ્ધિ વ વિકાસ કે લિએ પ્રયાસ કરને હેતુ અવકાશ વ અવસર ઉપલબ્ધ હોતે હૈં. અંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો કે તાનોં-બાનોં કો ઠીક સે સમઝકર અપને દેશ કી સુરક્ષા-ચિંતાઓ સે ઉનકો અવગત કરાના વ ઉનકા સહયોગ સમર્થન પ્રાપ્ત કરના યહ ભી સફલ પ્રયાસ હુઆ હૈ. પડોસી દેશોં સહિત સબ દેશોં સે શાંતિપૂર્ણ વ સૌહાર્દપૂર્ણ સંબંધ બનાને બઢાને કી અપની ઇચ્છા, વાણી વ કૃતિ કો કાયમ રખતે હુએ, દેશ કે સુરક્ષા સંદર્ભ મેં જહાં આવશ્યક હો વહાં દૃઢતા સે ખડે વ અડે રહના તથા સાહસપૂર્ણ પહલ કરકે અપને સામર્થ્ય કા વિવેકી ઉપયોગ કરના યહ ભી અપના રુખ સેના, શાસન વ પ્રશાસન ને સ્પષ્ટ દિખાયા હૈ. ઇસ દૃષ્ટિ સે અપની સેના તથા રક્ષક બલોં કા નીતિ ધૈર્ય બઢાના, ઉનકો સાધન-સંપન્ન બનાના, નયી તકનીક ઉપલબ્ધ કરાના આદિ બાતોં કા પ્રારંભ હોકર ઉનકી ગતિ બઢ રહી હૈ. દુનિયા કે દેશોં મેં ભારત કી પ્રતિષ્ઠા બઢને કા યહ ભી એક કારણ હૈ.

સાથ-સાથ હી સુરક્ષા બલોં, રક્ષક બલોં તથા ઉનકે પરિવારોં કે યોગક્ષેમ કી વ્યવસ્થા પર ધ્યાન બઢાના આવશ્યક હૈ. ઇસ દિશા મેં કુછ અચ્છે પ્રયાસ શાસન કે દ્વારા હુએ હૈ. ઉન કો લાગુ કરને કી ગતિ કૈસે બઢ સકતી હૈ ઇસ પર વિચાર કરના આવશ્યક હૈ. સૈનિક અધિકારી વ નાગરિક પ્રશાસકીય અધિકારી, ગૃહમંત્રાલય, સુરક્ષા મંત્રાલય, અર્થ મંત્રાલય આદિ અનેક વિભાગોં મેં સે ઇન યોજનાઓં કા વિચાર વ અમલ હોના પ્રશાસકીય દૃષ્ટિ સે અનિવાર્ય હૈ. ઇન બલોં કે કાર્ય કા તથા ઉસ કાર્ય કે લિએ પ્રાણોં તક કી બાજી લગા દેને કી તૈયારી કા ઈન વિભાગોં કે સબ વ્યક્તિઓ કે મન મેં સમાન સન્માન વ સંવેદના રહે યહ સ્વાભાવિક અપેક્ષા ચર્ચા મેં સુનાઈ દેતી હૈ. યહ અપેક્ષા જીતની શાસન સે વ પ્રશાસન સે હૈ ઉતની હી સમાજ સે ભી હૈ, યહ પ્રત્યેક દેશવાસી કો ધ્યાન મેં રખના ચાહિએ. સીમાપાર તથા આવશ્યકતાનુસાર દેશ કે અંદર ભી સમાજ કી સુરક્ષા કે લિએ જૂઝનેવાલે અપને બંધુ અપને પરિવાર કી સુવ્યવસ્થા વ સુરક્ષા કે બારે મેં નિશ્ર્ચિત હોકર અપના કામ કર સકેં યહ આવશ્યક હૈ. અભી પશ્ર્ચિમ સીમાપાર કે દેશ મેં હુએ સત્તાપરિવર્તન સે હમારે સીમા પર તથા પંજાબ, જમ્મુ વ કશ્મીર જૈસે રાજ્યોં મેં ચલી ઉસકી પ્રકટ અથવા છુપી ઉકસાઉ ગતિવિધિઓં મેં કોઈ કભી આને કી ન અપેક્ષા થી, ન વૈસા હુઆ હૈ.

આંતરરાષ્ટ્રીય ઘટનાચક્ર કે પરિપ્રેક્ષ્ય મેં સાગરી સીમા કી સુરક્ષા એક અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ વિષય બના હૈ. મુખ્યભૂમિ સે લગે સાગરી ક્ષેત્ર મેં કમ અધિક દૂરી પર ભારત મેં અંતર્ભૂત સૈંકડો દ્વીપ હૈ. અન્દમાન નિકોબાર દ્વીપ સમૂહ સહિત યે સભી દ્વીપ સામરિક દૃષ્ટિ સે મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાનોં પર સ્થિત હૈ. ઉનકી નિગરાની વ્યવસ્થા તથા સુરક્ષા કી દૃષ્ટિ સે વહાં કી વ્યવસ્થા કા સબલીકરણ યહ અતિશીઘ્રતા સે ધ્યાન દેકર પૂર્ણ કરને કા વિષય હૈ.

સાગરી સીમા વ દ્વીપો પર ધ્યાન દેનેવાલી નૌસેના તથા અન્ય બલ ઇન મેં આપસી તાલમેલ, સહયોગ વ સાધન સંપન્નતા પર શીઘ્ર અધિક ધ્યાન દેને કી આવશ્યકતા હૈ. ભૂ તથા સાગરી સીમાવર્તી ક્ષેત્ર મેં રહનેવાલે અપને બંધુ કઈ સીમાવિશિષ્ટ પરિસ્થિતિયોં કા સામના કરતે હુએ ભી ધૈર્યપૂર્વક ડટે રહતે આયે હૈ. ઉનકી વહાં વ્યવસ્થા ઠીક રહે તો આતંકી ઘુસપૈઠ, તસ્કરી આદિ સમસ્યાઓં કો કમ કરને મેં વે સહાયક ભી હો સકતે હૈ. ઉનકો સમય-સમય પર ઉચિત રાહત મિલે, રોજગાર, શિક્ષા, સ્વાસ્થ્ય આદિ કી વ્યવસ્થા ઉન તક પહુંચતી રહે તથા ઉનમેં સાહસ, સંસ્કાર વ દેશભક્તિ કી ઉત્કટતા બની રહે, ઇસકે લિએ શાસન વ સમાજ દોનોં કે પ્રયાસ અધિક બઢાને કી આવશ્યકતા હૈ.

સુરક્ષા ઉત્પાદો કે મામલે મેં દેશ કી સંપૂર્ણ આત્મનિર્ભરતા કો અન્ય દેશોં કે સાથ આપસી આદાન-પ્રદાન કી ઉચિત માત્રા રખતે હુએ ભી - સાધે બિના હમ દેશ કી સુરક્ષા કે પ્રતિ આશ્ર્વસ્ત નહીં હો સકતે. ઇસ દિશા મેં દેશ મેં પ્રયાસો કી ગતિ બહુત અધિક હોની પડેગી.

આંતરિક સુરક્ષા

દેશ કી સીમાઓં કી સુરક્ષા કે સાથ હી દેશ મેં અંતર્ગત સુરક્ષા કા વિષય ભી ઉતના હી મહત્ત્વપૂર્ણ હૈ. ઉસકે ઉપાયોં કા એક પહલૂ કેન્દ્ર વ રાજ્ય શાસનોં તથા પ્રશાસન કે દ્વારા કડાઈ કે સાથ કાનૂન, સંવિધાન તથા દેશ કી સાર્વભૌમ સંપ્રભુતા કો ચુનૌતી દેને વાલી, હિંસક ગતિવિધિયોં કરને વાલી, દેશ કે અંદર તથા બાહર સે પ્રેરિત અથવા પ્રેષિત મંડલિયોં કા બંદોબસ્ત કરના હૈ. ઇસમેં કેન્દ્ર વ રાજ્ય સરકારો કી તથા પુલિસ વ અર્ધસૈનિક બલોં કી કાર્યવાઈ સફલતાપૂર્વક ચલી હૈ. નિરંતર સજગતા કે સાથ ઉન્હેં ઉસકો જારી રખના પડેગા. પરંતુ ઐસી હિંસક તથા સીધે તૌર પર ગૈરકાનૂની ગતિવિધિયોં મેં ભાગ લેનેવાલે લોગ અપને હી સમાજ મેં સે મિલ જાતે હૈ યહ વસ્તુ સ્થિતિ હૈ. ઉસકે મૂલ મેં અપને સમાજ મેં વ્યાપ્ત અજ્ઞાન, વિકાસ તથા સુવિધાઓં કા અભાવ, બેરોજગારી, અન્યાય, શોષણ, વિષમતા કા વ્યવહાર તથા સ્વતંત્ર દેશ મેં આવશ્યક વિવેક વ સંવેદના કા સમાજ બડી માત્રા મેં અભાવ હૈ. ઉસે દૂર કરને મેં શાસન-પ્રસાશન કી ભૂમિકા અવશ્ય હૈ. પરંતુ ઉસસે બડી સમાજ કી ભૂમિકા હૈ. સમાજ મેં ઇન સબ ત્રુટિયોં કો દૂર કર ઉસકે શિકાર હુએ સમાજ કે અપને ઈન બંધુઓ કો સ્નેહ વ સન્માન સે ગલે લગાકર સમાજ મેં સદ્ભાવપૂર્ણ વ આત્મીય વ્યવહાર કા પ્રચલન બઢાના પડેગા. સમાજજીવન કે ઇસ પરિષ્કાર કા પ્રારંભ પહલે સ્વયં કે મન મસ્તિષ્ક કે પરિષ્કાર તથા અપને આચરણ સે કરના હોગા. સમાજ કે સબ પ્રકાર કે વર્ગોં સે આત્મીય વ નિત્ય સંપર્ક સ્થાપિત કર ઉનકે સુખ-દુ:ખ કા ભાગી બનના પડેગા.

અનુસૂચિત જાતિ વ જનજાતિ વર્ગોં કે લિએ બની હુઈ યોજનાએં, ઉપયોજનાએ વ કઈ પ્રકાર કે પ્રાવધાન સમય પર તથા ઠીક સે લાગૂ કરના ઈસ બારે મેં કેન્દ્ર વ રાજ્ય શાસનોં કો અધિક તત્પરતા વ સંવેદના કા પરિયય દેને કી વ અધિક પારદર્શિતા બરતને કી આવશ્યકતા હૈ એસા પ્રતીત હોતા હૈ. અંતર્ગત સુરક્ષા વ્યવસ્થા કા પહલા પ્રહરી દેશ કા પુલિસ બલ હૈ. ઉનકી વ્યવસ્થા કે સુધાર કી અનુશંસા ભી પુલિસ આયોગને કી હૈ. અનેક વર્ષોં સે લંબિત ઉસ અનુશંસા પર વિચાર વ સુધાર કે પ્રયાસ કી આવશ્યકતા હૈ. દેશ કો ચલાનેવાલા વ્યવસ્થાતંત્ર તથા દેશ-સમાજ કે દ્વારા સમાજ કે દુર્બલ ઘટકોં કે સાથ, ઉનકે ઉન્નતિ કે પ્રયાસો મેં તત્પરતા, સંવેદનશીલ આત્મીયતા તથા પારદર્શિતા વ આદરસમ્માન કા વ્યવહાર બરતને મેં ત્રુટિયાં રહ જાને સે અભાવ, ઉપેક્ષા વ અન્યાય કી માર સે જર્જર એસે વર્ગોં કે મન મેં સંશય, અલગાવ, અવિવેક, વિદ્રોહ વ દ્વેષ તથા હિંસા કે બીજ બોના વ પનપાના આસાની સે સંભવ હો જાતા હૈ. ઇસી કા લાભ લેકર ઉનકો અપને સ્વાર્થપ્રેરિત ઉદ્દેશ્ય કે લિએ, દેશવિરોધી કૃત્યોં કે લિએ, આપરાધિક ગતિવિધિયોં કે લિએ ગોલા બારુદ કે સ્વરૂપ મેં ઉપયોગ કરના ચાહનેવાલી શક્તિયાં ઉનમેં અપને છલ-કપટ કે ખેલ ખેલતી હૈ. ગત ૪ વર્ષો મેં સમાજ મેં ઘટી કુછ અવાંછિત ઘટનાએં, સમાજ કે વિભિન્ન વર્ગોં મેં વ્યાપ્ત નઈ-પુરાની સમસ્યાએં, વિભિન્ન નયી-પુરાની માંગે આદિ કો લેકર આંદોલનો કો એક વિશિષ્ટ રૂપ દેને કા જો લગાતાર પ્રયાસ હુઆ, ઉસસે યહ બાત સભી કે ધ્યાન મેં આતી હૈ. આનેવાલે ચુનાવ કે વોટોં પર ધ્યાન રખકર, સામાજિક એકાત્મતા, કાનૂન સંવિધાન કા અનુશાસન આદિ કી નિતાંત ઉપેક્ષા કરકે ચલનેવાલી સ્વાર્થી, સત્તાલોલુપ રાજનીતિ તો એસે હથકણ્ડો કે પીછે સ્પષ્ટ દિખતી રહી હૈ. પરંતુ ઇસ બાર ઈન સબ નિમિત્તોં કો લેકર સમાજ મેં ભટકાવ કા, અલગાવ કા, હિંસા કા, અત્યંત વિષાક્ત દ્વેષ કા તથા દેશવિરોધિતા તક કા ભી વાતાવરણ ખડા કરને કા પ્રયાસ હો રહા હૈ. ‘ભારત તેરે ટુકડે હોંગે’ આદિ ઘોષણાએં જિન સમૂહોં સે ઉઠી ઉન સમૂહો કે કુછ પ્રમુખ ચહરે કહીં-કહીં ઈન ઘટનાઓં મેં પ્રમુખતા સે અપને ભડકાઉં ભાષણોં કે સાથ સામને આયે. દૃઢતા સે વન પ્રદેશો મેં અથવા અન્ય સુદૂર ક્ષેત્રો મેં દબાયે ગઈ હિંસાત્મક ગતિવિધિયોં કે કર્તા-ધર્તા વ પૃષ્ઠપોષણ કરનેવાલે અબ શહીર માઓવાદ કે પૂરોધા બનકર એસે આંદોલનો મેં અગ્રપંક્તિ મેં દિખાઈ દિયે. પહલે છોટે-છોટે અનેક સંગઠનોં કે જાલ ફૈલાકર તથા છાત્રાવાસ આદિ મેં લગાતાર સંપર્ક કે માધ્યમ સે એક વૈચારિક અનુયાયી વર્ગ ખડા કિયા જાતા હૈ. ફિર ઉગ્ર વ હિંસક કાર્યવાઈયોં કો છોટે-બડે આંદોલનોં મેં ઘુસાકર, અરાજકતા કા અનુભવ દેકર, ઉન અનુયાયીયોં મેં પ્રશાસન વ કાનૂન કા ડર તથા નાગરિક વ્યવહાર કી ભદ્રતા કે અનુશાસન સે કમ અધિક માત્ર મેં હી સહી બંધા રહતા હૈ, અચાનક ધ્વસ્ત કિયા જાતા હૈ. નયા અપરિચિત, અનિયંત્રિત, કેવલ નક્સલી નેતૃત્વ સે હી બંધા હુઆ અંધાનુયાયી વ ખુલા પક્ષપાતી નેતૃત્વ સ્થાપિત કરના, યહ ઈન શહરી માઓવાદિયોં કી હી નવ વામપંથી કાર્યપદ્ધતિ હૈ. સોશિયલ મીડિયા, અન્ય માધ્યમ તથા બુદ્ધિજીવીઓં વ અન્ય સંસ્થાઓ મેં પહલે સે તથા બાદ તક સ્થાપિત ઇનકે હસ્તક એસી ઘટનાઓં મેં, ઇનસે સંબદ્ધ ભ્રમપૂર્ણ પ્રચાર અભિયાન મેં બૌદ્ધિક વ અન્ય સભી પ્રકાર કા સમર્થન આદિ મેં, સુરક્ષિત અંતર પર વ તથાકથિત કૃત્રિમ પ્રતિષ્ઠા કે કવચ મેં રહકર સંલગ્ન રહતે હૈં. ઉનકે પ્રચાર કા વિષૈલાપન અધિક પ્રભાવી કરને કે લિએ ઉન્હેં અસત્ય તથા જહરીલી ભડકાઉ ભાષા કા ઉપયોગ સ્વછન્દતાપૂર્વક કરના ભી આતા હૈ. દેશ કે શત્રુપક્ષ સે સહાયતા લેકર સ્વદેશદ્રોહ કરના તો અતિરિક્ત કૌશલ્ય માના જાતા હૈ. સોશિયલ મીડિયા કે ઇનકે આશય વ કથ્ય કા ઉદ્ગમ કહાં સે હૈ યહ જાંચ-પડતાલ કી જાય તો યહ બાત સામને આતી હૈ. જિહાદી વ અન્ય કટ્ટરપંથી વ્યક્તિયોં કી કહીં ન કહીં પ્રત્યક્ષ ઉપસ્થિતિ ભી ઈન સભી ઘટનાઓં મેં સમાન બાત હૈ. ઇસલિએ યહ સારા ઘટનાક્રમ કેવલ પ્રતિપક્ષ કી સત્તાપ્રાપ્તિ કી રાજનીતિ માત્ર ન રહકર દેશી-વિદેશી ભારતવિરોધી તાકતોં કી સાંઠગાંઠ સે ધૂર્તતાપૂર્વક ચલાયા ગયા કોઈ બડા ષડયંત્ર હૈ, જિસમેં રાજનીતિક મહત્ત્વાકાંક્ષી વ્યક્તિ અથવા સમૂહ જાને-અનજાને તથા અભાવ વ ઉપેક્ષા મેં પિસને વાલા સમાજ કા દુર્બલ વર્ગ અનજાને વ અનચાહે ગોલાબારુદ કે રૂપ મેં ઉપયોગ મેં લાયે જાને કે લિએ ખીંચા જા રહા હૈ, ઇસ નિષ્કર્ષ પર આના પડતા હૈ. સારા વિષાક્ત વ વિદ્વેષી વાતાવરણ બનાકર દેશ કી અંતર્ગત સુરક્ષા કા મુખ્ય આધાર સમાજ કે સામરસ્ય કો હી જર્જર બનાકર ઢહા દેનેવાલા માનસશાસ્ત્રીય યુદ્ધ, જિસકો અપની રાજનીતિ-શાસ્ત્ર કી પરંપરા મેં ‘મંત્રયુદ્ધ’ કહા ગયા, ઉસી કી સૃષ્ટિ કી જા રહી હૈ.

ઇસકે નિરસ્તીકરણ કે લિએ શાસન-પ્રશાસન કો સજગ હોકર, સમાજ મેં એક ઔર એસી ઘટનાએં ન ઘટ પાયેં જિનકા લાભ ઉપદ્રવી શક્તિયોં લે પાવેં, તથા દૂસરી ઔર એસી ઉપદ્રવી શક્તિયોં વ વ્યક્તિયોં પર ચૈક્સ નજર રખકર વે ઉપદ્રવી કાર્યવાઈ ન કર પાયેં યહ કરના પડેગા.

ધીરે-ધીરે સમાજ કા લેશમાત્ર ભી પ્રશ્રય ન મિલને સે યહ ઉપદ્રવી તત્ત્વ પૂર્ણ શમિત હો જાયેંગે. પ્રશાસન કો અપને સૂચના તંત્ર કો ભી વ્યાપક વ સજગ બનના પડેગા. જનહિત કી યોજનાઓ કા તત્પર ક્રિયાન્વયન કરતે હુએ સમાજ કે અંતિમ પંક્તિ તક ઉન યોજનાઓં કો પહુંચાના પડેગા. કાનૂન સુવ્યવસ્થા કા પાલન કરવાને કે લિએ દક્ષ વ કુશલ હોકર કામ કરના પડેગા.

પરંતુ ઇસ પરિસ્થિતિ કા સંપૂર્ણ વ અચૂક ઉપાય તભી હો સકતા હૈ જબ સમાજ કે સભી વર્ગો મેં, બુદ્ધિ વ ભાવના સહિત આચરણ મેં, આપસ મેં સદ્ભાવના વ અપનેપન કા વ્યવહાર હો. પંથ-સંપ્રદાય, જાતિ-ઉપજાતિ, ભાષા, પ્રાંત આદિ કી વિવિધતા કો હમ એકતા કી દૃષ્ટિ સે દેખેં. વર્ગવિશેષ કી સમસ્યા વ પરિસ્થિતિ કો અપના દાયિત્વ માનકર સારા સમાજ મિલ-બૈઠકર ઉસકા ન્યાય વ સદ્ભાવનાપૂર્વક હલ ઢુંઢે. ઇસલિએ આપસ મેં નિરંતર આત્મીય સંવાદ હો સકે એસા વાતાવરણ અપને સંપર્ક વ સંબંધો કો બઢાકર ઉત્પન્ન કરે. અપને જીવન વ્યવહાર મેં નાગરિક અનુશાસન વ કાનૂન વ્યવસ્થા કી મર્યાદા કા આચરણ કરે.

ઇસ સંબંધ મેં હમારે રાજનેતાઓં સહિત સમાજ કે પ્રત્યેક વ્યક્તિ કો પૂ. ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર કા (૨૫ નવેમ્બર, ૧૯૪૯) કા વહ પ્રસિદ્ધ ભાષણ નિત્ય સ્મરણ મેં રખના ચાહિએ જિસમેં વે પરામર્શ દેતે હૈં કિ ન્યાય, સમતા વ સ્વાતંત્ર્ય કી દિશા મેં દેશ કા બઢના, રાજનીતિક વ આર્થિક પ્રજાતંત્ર કે સાથ સામાજિક પ્રજાતંત્ર કી ઔર બઢના, સમાજ મેં બંધુભાવ કે વ્યાપક પ્રસાર કે બિના સંભવ નહીં. બિના ઉસકે ઇન પ્રજાતાંત્રિક મૂલ્યોં કી વ અપની સ્વતંત્રતા કી ભી સુરક્ષા ખતરે મેં પડ સકતી હૈ. પારતંત્ર્ય મેં હમને અપની માંગો કી આવાજ ઉઠાને કે લિએ જો પદ્ધતિયાં અપનાયીં વે સ્વાતંત્ર્ય કી સ્થિતિ મેં છોડ દેની પડેગી. હમેં લોકતંત્ર કે અનુશાસન મેં બૈઠ સકને વાલી પૂર્ણત: સંવૈધાનિક પદ્ધતિયોં કા હી અવલમ્બન કરના પડેગા. ભગિની નિવેદિતા ને ભી નાગરિકતા કી સમઝદારી કો હી સ્વતંત્ર દેશ મેં દેશભક્તિ કી દૈનંદિન જીવન મેં અભિવ્યક્તિ માના હૈ.

પરિવાર મેં સંસ્કાર આવશ્યક

દેશ કી રાજનીતિ, કાર્યપાલિકા, ન્યાયપાલિકા, સ્થાનીય પ્રશાસન, સંગઠન, સંસ્થાએં, વિશેષ વ્યક્તિ વ જનતા ઇન સબકી ઇસકે બાર મેં એક વ પક્કી સહમતિ તથા સમાજ કી આત્મીય એકાત્મતા કી ભાવના હી દેશ મેં સ્થિરતા, વિકાસ વ સુરક્ષા કી ગારણ્ટી હૈ. યહ સંસ્કાર નઈ પીઢી કો ભી શૈશવકાલ સે હી ઘર મેં, શિક્ષા મેં તથા સમાજ કે ક્રિયાકલાપો મેં સે પ્રાપ્ત હોને ચાહિએ. ઘર સે નઈ પીઢી મેં મનુષ્ય કે મનુષ્યત્વ વ સચ્ચારિત્ર્ય કી નીંવ‚પ સુસંસ્કારો કા મિલના આજ કે સમય મેં બહુત અધિક મહત્ત્વ કા હો ગયા હૈ. સમાજ કે વાતાવરણ તથા શિક્ષા કે પાઠ્યક્રમોં મેં આજકલ ઇન બાતોં કા અભાવ સા હો ગયા હૈ. શિક્ષા કી નયી નીતિ પ્રત્યક્ષ લાગુ હોને કી પ્રતીક્ષા મેં સમય હાથ સે નિકલતા જા રહા હૈ. યદ્યાપિ ઇન દોનોં પરિવર્તનો કે લિએ અનેક વ્યક્તિ વ સંગઠનો કે પ્રયાસ શાસકીય વ સામાજિક ઐસે દોનોં સ્તરો પર બઢ રહે હૈં, તથાપિ હમારી સ્વાભાવિક આત્મીયતા, પારિવારિક વ સામાજિક દાયિત્વબોધ, સ્વવિવેક કા નિર્માણ આદિ સંસ્કારો કો અંકિત કરનેવાલા અનૌપચારિક શુચિતામય પ્રસન્ન વાતાવરણ અપને ઉદાહરણ સહિત દેતે રહને કા અપના નઈ પીઢી કે પ્રતિ દાયિત્વ ઠીક સે નિભા રહે હૈં. યહ સજગતા સે દેખને કી આવશ્યકતા હૈ. બદલા હુઆ સમય, ઉસમેં બઢા હુઆ પ્રસાર માધ્યમોં કા વ્યાપક પ્રસાર વ પ્રભાવ, નઈ તકનીકિ કે માધ્યમ સે વ્યક્તિ કો અધિક આત્મકેન્દ્રિત બનાનેવાલે તથા વ્યક્તિ કે વિવેકબુદ્ધિ કો સમઝે બિના વિશ્ર્વ કી સારી સહી-ગલત સૂચનાઓં વ જ્ઞાન કો ઉસસે સાક્ષાત્ કરાનેવાલે સાધન ઈસમેં બહુત સાવધાની બરતને કી આવશ્યકતા વિશ્ર્વ મેં સભી કો પ્રતીત હો રહી હૈ. એસે સમય મેં પરિવાર કી સ્વપરંપરા કે સુસંસ્કાર મિલતે રહે. નઈ દુનિયા મેં જો ભદ્ર હૈ ઉસે ખુલે મન સે આત્મસાત કરતે હુએ ભી અપને મૂલ્યબોધ કે આધાર પર અભદ્ર સે બચને-બચાને કા નીર-ક્ષીર વિવેક ઉદાહરણ વ આત્મીયતા સે નયી પીઢી મેં ભરના હી હોગા. દેશ મેં પારિવારિક ક્લેશ, ઋણગ્રસ્તતા, નિકટ કે હી વ્યક્તિયોં દ્વારા બળાત્કાર વ્યભિચાર, આત્મહત્યાએં તથા જાતિય સંઘર્ષ વ ભેદભાવ કી ઘટનાઓં કે સમાચાર નિશ્ર્ચિત હી પીડાદાયક વ ચિંતાજનક હૈ. ઇન સમસ્યાઓં કા સમાધાન ભી અંતતોગત્વા સ્નેહ વ આત્મીયપૂર્ણ પારિવારિક વાતારણ એવમ્ સામાજિક સદ્ભાવ નિર્માણ કરને મેં હી હૈ. ઇસ દૃષ્ટિ સે સમાજ કે સુધી વર્ગ એવમ્ પ્રમુખ પ્રબુદ્ધજનો સહિત સંપૂર્ણ સમાજ કો ઇસ દિશા મેં કર્તવ્યરત હોના પડેગા.

ચિંતન મેં સમગ્રતા

હમારી પ્રત્યેક કૃતિ, ઉક્તિ વ મન સે ભી વ્યક્તિ, પરિવાર, સમાજ, માનવતા વ સૃષ્ટિ, સભી કા સુપોષણ હો, યહ વિશેષકર વિવિધ અંગો મેં સમાજ કા દિગ્દર્શન કરને વાલે કો ધ્યાન મેં રખના ચાહિએ. વિશ્ર્વ મેં કહીં ભી સમાજ કા સ્વસ્થ વ શાંતિપૂર્ણ જીવન કેવલ વિધિવ્યવસ્થા વ દંડ કે ભય સે ન ચલા હૈ ન ચલ સકતા હૈ. સમાજ કે દ્વારા કાનૂન કા પાલન સમાજ કે નીતિબોધ કા પરિણામ હૈ ન કિ કારણ ઔર સમાજ કા નીતિબોધ ઉસકે પરંપરાગત મૂલ્યબોધ સે બનતા હૈ. મૂલ્યોં કે આધાર પર પક્કા રહકર હી સમયાનુકૂલ આચારધર્મ અપનાને કે લિએ નીતિકલ્પના વ નિયમ બદલને ચાહિએ. સમાજ કે આચરણ કે કારણ બનનેવાલી પ્રકૃતિગત કામ વ અર્થ પ્રવૃત્તિ, ઉસકો મર્યાદિત કર, ઉપયોગી વ સુખ કે સાથ સંતોષ વ આનંદ દેને વાલી બનાને કા કામ કરનેવાલી નીતિ, નીતિબંધન કે અનુશાસન સે સમાજ વ પરિવાર એકાત્મ હોકર ચલતે રહે યહ દેખનેવાલા વિધિ તથા ઇન સબકા નિર્ણાયક મૂલ્યબોધ યહ સબ જહાં પરસ્પરાનુકૂલ સુસંગતિ સે ચલતે હૈ વહાં વાસ્તવિક વ સંપૂર્ણ ન્યાય હોતા હૈ. સમગ્રતાપૂર્વક વિચાર તથા ધૈર્યપૂર્વક મન બનાયે બિના નિર્ણયોં કા સમાજ કે આચરણ મેં સ્વીકાર તથા ઉસસે દેશકાલ પરિસ્થિતિ અનુરૂપ સમાજ કી નવરચના કા નિર્માણ નહીં હોગા. હાલ હી મેં દિયે ગયે શબરીમાલા દેવસ્થાન કે સંબંધ મેં નિર્ણય સે ઉત્પન્ન સ્થિતિ ભી યહી દર્શાતી હૈ. સેકડો વર્ષોં સે ચલતી આયી પરંપરા, જો સમાજ મેં અપની સ્વીકાર્યતા બના ચુકી હૈ, ઉસકે સ્વરૂપ વ કારણોં કે મૂલ કા વિચાર નહીં કિયા ગયા. ધાર્મિક પરંપરાઓ કે પ્રમુખ કર્તાધર્તાઓ કા પક્ષ, કરોડોં ભક્તોં કી શ્રદ્ધા કો પરામર્શ મેં નહીં લિયા. મહિલાઓં મેં ભી બહુત બડા વર્ગ જો ઇન નિયમોં કો માનકર ચલતા હૈ, ઉનકી બાત નહીં સુની ગયી. કાનૂની નિર્ણય સે સમાજ મેં શાંતિ, સુસ્થિરતા વ સમાનતા કે સ્થાન પર અશાંતિ, અસ્થિરતા વ ભેદો કા સૃજન હુઆ. ક્યોં, હિન્દુ સમાજ કી શ્રદ્ધાઓં પર હી એસે આઘાત લગાતાર વ બિના સંકોચ કિયે જાતે હૈ, ઐસે પ્રશ્ર્ન સમાજ મન મેં ઉઠતે હૈં વ અસંતોષ કી સ્થિતિ બનતી ચલી જાતી હૈ. યહ સ્થિતિ સમાજ જીવન કી સ્વસ્થતા વ શાંતિ કે લિયે કતઈ ઠીક નહીં હૈ.

સ્વતંત્ર દેશ કા ‘સ્વ’ આધારિત તંત્ર

ભારત કે જીવન કે સભી અંગો કે નવનિર્માણ મેં ભારત કે મૂલ્યબોધ કે શાશ્ર્વત આધાર પર પક્કા રહકર હી, પ્રગતિ કરની પડેગી. અપને દેશ મેં જો હૈ ઉસકો દેશ-કાલ-પરિસ્થિતિ-અનુ‚પ સુધાર કર, પરિવર્તિત કર અથવા આવશ્યક હૈ તો કુછ બાતોં કો પૂર્ણત: ત્યાગકર ભી યુગાનુકૂલ બનાના તથા વિશ્ર્વ મેં જો ભદ્ર હૈ, અચ્છા હૈ ઉસકો દેશાનુકૂલ બનાના ઈન દોનોં કે નિર્ણય કા આધાર યહી મૂલ્યબોધ હૈ. યહી અપને દેશ કા પ્રકૃતિસ્વભાવ હૈ. યહી હિન્દુત્વ હૈ. અપને પ્રકૃતિસ્વભાવ પર પક્કા વ સ્થિર રહકર હી કોઈ દેશ ઉન્નત હોતા હૈ. અંધાનુકરણ સે નહીં.

શાસન કી અચ્છી નીતિયોં કે પરિણામ સમાજ કે અંતિમ પંક્તિ મેં ખડે વ્યક્તિ તક અનુભવ મેં આયે, ઇસલિયે પ્રશાસન કે દ્વારા ઉનકી તત્પરતા, સંવેદનશીલતા, પારદર્શિતા વ સંપૂર્ણતા કે સાથ જો કાર્યવાહી હોની ચાહિએ, ઉસ પ્રમાણ મેં અભી ભી નહીં હો રહી હૈ. અંગ્રેજો કા પરકીય રાજ્ય વ પ્રશાસન હમારે ભૂમિ વ રાજ્યોં પર કેવલ સત્તા ચલાને કા કામ કરતા થા. અબ સ્વતંત્ર ભારત મેં હમારે અપને શાસક હમારે અપને પ્રશાસન કો પ્રજાપાલક પ્રશાસન બનાએ યહ અપેક્ષા હૈ.

કેવલ રાજનીતિક સ્વતંત્રતા અપને આપ મેં પપ્રણ નહીં હોતી. રાષ્ટ્ર કે જીવન વ્યવહાર કે સભી પહલુઓં કી પુનર્રચના ઉસી ‘સ્વ’ તથા સ્વગૌરવ કે આધાર પર ખડી કરની પડતી હૈ, જિનસે હમેં સ્વતંત્રતા કે સંઘર્ષ કે લિએ એક જન કે નાતે પ્રાણવાન બનાકર પ્રેરિત કિયા. સ્વતંત્ર ભારત કી જનાકાંક્ષા હમારે સંવિધાન કી પ્રસ્તાવના, મૂલ અધિકાર, માર્ગદર્શક તત્વ, વ મૂલભૂત કર્તવ્ય ઇન ચારોં પ્રકરણોં મેં પરિભાષિત હૈ. ઉનકે પ્રકાશ મેં હમે રાષ્ટ્ર કે જીવન-વ્યવહાર કી, રાષ્ટ્ર કે વિકાસ કી લક્ષ્યદૃષ્ટિ, દિશા વ તદ્ અનુ‚પ જીવન કે અર્થાયામ સહિત સભી અંગો કે વિકાસ કા અપના વિશિષ્ટ ભારતીય પ્રતિમાન ખડા કરના પડેગા. તબ હમારે સારે પ્રયાસ, નીતિયાં પૂર્ણત: ક્રિયાન્વિત વ પ્રતિફલિત હોતી દિખેગી. વિશ્ર્વભર કી અચ્છી બાતેં લેકર ભી હમ અપને તત્ત્વદૃષ્ટિ કે નીંવ પર અપના વિશિષ્ટ વિકાસ પ્રતિમાન વ તદ્ અનુરુપ વ્યવસ્થા ખડી કરે યહ અપને દેશ કે વિકાસ કી અનિવાર્ય આવશ્યકતા હૈ.

શ્રીરામ જન્મભૂમિ

રાષ્ટ્ર કે ‘સ્વ’ કે ગૌરવ કે હી સંદર્ભ મેં અપને કરોડોં દેશવાસિયોં કે સાથ શ્રીરામ જન્મભૂમિ પર રાષ્ટ્ર કે પ્રાણસ્વરૂપ ધર્મમર્યાદા કે વિગ્રહરૂપ શ્રીરામચન્દ્ર કા ભવ્ય રામમંદિર બનાને કે પ્રયાસ મેં સંઘ સહયોગી હૈ. સબ પ્રકાર કે સાક્ષ્ય વહાં કભી મંદિર થા, યહ બતા રહે હૈં, ફિર ભી મંદિરનિર્માણ કે લિએ જન્મભૂમિ કા સ્થાન ઉપલબ્ધ હોના બાકી હૈ. ન્યાયિક પ્રક્રિયા મેં તરહ-તરહ કી નઈ બાતેં ઉપસ્થિત કર નિર્ણય ન હોને દેને કા સ્પષ્ટ ખેલ કતિપય શક્તિયોં દ્વારા ચલ રહા હૈ. સમાજ કે ધૈર્ય કી બિનાકારણ પરીક્ષા યહ કિસી કે હિત મેં નહીં હૈ. મંદિર કા બનના સ્વગૌરવ કી દૃષ્ટિ સે આવશ્યક હૈ હી, મંદિર બનને સે દેશ મેં સદ્ભાવના વ એકાત્મકતા કા વાતાવરણ બનના પ્રારંભ હોગા. દેશહિત કી ઇસ બાત મેં કુછ કટ્ટરપંથી વ સાંપ્રદાયિક રાજનીતિ કો ઉભારકર અપના સ્વાર્થસાધન કરનેવાલી શક્તિયાં બાધાએં ખડી કર રહી હૈ. ઐસે છલકપટ કે બાવજૂદ શીઘ્રતાપૂર્વક ઉસ ભૂમિ કે સ્વામિત્વ કે સંબંધ મેં નિર્ણય હો તથા શાસન કે દ્વારા ઉચિત વ આવશ્યક કાનૂન બનાકર ભવ્ય મંદિર કે નિર્માણ કા માર્ગ પ્રશસ્ત કિયા જાના ચાહિએ.

નિર્વાચન

દેશ કા નેતૃત્વ કૌન કરે ? જો નીતિયાં ચલી હૈ વહ સહી હૈ અથવા ગલત ? ઇન સબ બાતોં કા નિર્ણય પ્રજાતંત્ર કી અપને દેશ કી વ્યવસ્થા મેં પાંચ વર્ષોં મેં એક બાર સામાન્ય મતદાતા કરે, યહ કર્તવ્ય ઉસી કા માના જાતા હૈ. વહ પંચવર્ષીય નિર્વાચન અપને સામને હૈ. એક પ્રકાર સે ઇસ અધિકાર સે હમ ભારત કે લોગ, સામાન્ય જનતા કી ભારત કી પરિસ્થિતિ કા નિર્ણય વ નિયંત્રણ કરનેવાલે હો જાતે હૈ. પરંતુ હમ યહ ભી જાનતે હૈં કિ ઉસ એક દિન કે મતદાન સે હમ જો નિર્ણય કરતે હૈ, ઉસકે અચ્છે-બુરે તાત્કાલિક પરિણામ ભોગના, વ દીર્ઘકાલીન નફા-નુકસાન કો ઝેલને કા કામ આગે બહુત વર્ષોં તક અથવા જીવનભર કરતે રહના, બસ ! ઉસ એક દિન કે પશ્ર્ચાત્ હમારે હાથ મેં ઇસ સે અધિક કુછ નહીં રહ જાતા, પછતાના ન પડે એસા નિર્ણય મતદાઓં કે દ્વારા પ્રાપ્ત હોના હૈ તો, મતદાતાઓં કો રાષ્ટ્રહિત કો સર્વોપરી માનકર, સ્વાર્થ, સંકુચિત ભાવનાએં વ અપને ભાષા, પ્રાન્ત, જાતિ આદિ છોટે દાયરોં કે અભિનિવેશ સે ઉપર ઉઠકર વિચાર કરના પડેગા. ઉમ્મીદવાર કી પ્રામાણિકતા વ ક્ષમતા, દલ કે નીતિ કી રાષ્ટ્રહિત વ રાષ્ટ્ર એકાત્મતા કે સાથ પ્રતિબદ્ધતા તથા ઈન દોનોં કે પહલે કે તથા વર્તમાન કે ક્રિયાકલાપોં કે અનુભવ, ઇનકા સ્વતંત્ર બુદ્ધિ સે મતદાતાઓં કો વિચાર કરના પડેગા.

પ્રજાતંત્ર કી રાજનીતિ કા ચરિત્ર ઐસા રહતા આયા હૈ કિ સંપૂર્ણતયા યોગ્ય અથવા સંપૂર્ણતયા અયોગ્ય કિસી કો નહીં માન સકતે. એસી સ્થિતિ મેં મતદાન ન કરના અથવા નોટા કે અધિકાર કા ઉપયોગ કરના, મતદાતા કી દૃષ્ટિ મેં જો સબસે અયોગ્ય હૈ ઉસી કે પક્ષ મેં જાતા હૈ. ઇસલિએ સભી તરફ કે પ્રચાર કો સુનકર, ઉસકે જાલ મેં ન ફંસતે હુએ રાષ્ટ્રહિત સર્વોપરી રખકર ૧૦૦ પ્રતિશત મતદાન આવશ્યક હૈ. ભારત કા ચુનાવ આયોગ ભી ઇસી પ્રકાર સે ૧૦૦ પ્રતિશત મતદાન વ વિચારપૂર્વક મતદાન કા આગ્રહ કરતા હૈ. ઇસ નાગરિક કર્તવ્ય કી અનુપાલના સંઘ કે સ્વયંસેવક ભી કરતે આયે હૈ, વ સદા ભી ભાંતિ ઈસ બાર ભી કરેંગે. દલગત રાજનીતિ, જાતિસંપ્રદાયોં કે પ્રભાવ કી રાજનીતિ આદિ સે સંઘ અપને જન્મ સે સોચ-સમઝકર અલગ રહતા હાયા હૈ, રહેગા. પરંતુ સંપૂર્ણ દેશ મેં વ્યાપ્ત સ્વયંસેવકો કી સંખ્યા નાગરિક કે નાતે અપને કર્તવ્યો કો પૂર્ણ કરે તથા સમગ્ર વ સમ્યક્ રાષ્ટ્રહિત કે પક્ષ મેં અપની શક્તિ કો ખડા કરે, યહ દેશહિત કે લિએ આવશ્યક કાર્ય હૈ.

આવાહ્ન

દેશહિત કી મૂલભૂત અનિવાર્ય આવશ્યકતા હૈ કિ ભારત કે ‘સ્વ’ કી પહચાન કે સુસ્પષ્ટ અધિષ્ઠાન પર ખડા હુઆ સામર્થ્ય સંપન્ન વ ગુણવત્તાવાલા સંગઠિત સમાજ ઇસ દેશ મેં બને. વહ હમારી પહચાન હિન્દુ પહચાન હૈ જો હમેં સબકા આદર, સબકા સ્વીકાર, સબકા મેલમિલાપ વ સબકા ભલા કરના સિખાતી હૈ. ઇસલિએ સંઘ હિન્દુ સમાજ કો સંગઠિત વ અજેય સામર્થ્યસંપન્ન બનાના ચાહતા હૈ ઔર ઇસ કાર્ય કો સંપૂર્ણ સંપન્ન કરકે રહેગા. અપને-અપને સંપ્રદાય, પરંપરા વ રહન-સહન કો લેકર અપને આપ કો અલગ માનનેવાલે અથવા ‘હિન્દુ’ શબ્દ સે ભયભીત હોનેવાલે સમાજ કે વર્ગોં કો યહ સમઝને કી આવશ્યકતા હૈ કિ હિન્દુત્વ તો ઇસ દેશ કે સનાતન મૂલ્યબોધ કો હી કહતે હૈ. ઉસકે ઇસ સત્ય વ શાશ્ર્વત અંતરંગ કો કાયમ રખકર હી ઉસમેં દેશ-કાલ-પરિસ્થિતિ-અનુરૂપ સ્વરૂપ વ વ્યવહાર કે પરિવર્તન આયે હૈ વ આગે ભી આવશ્યકતાનુરૂપ હો સકતે હૈં. હિમાલય સે સમુદ્રપર્યન્ત અખંડ ભારતભૂમિ કે સાથ હિન્દુત્વ કા તાદાત્મ્ય હૈ. ઉસ મૂલ્યબોધ સે અનુપ્રાણિત ભારત કી એક સંસ્કૃતિ કે રંગ મેં સભી ભારતીય રંગ લે, યહ સંઘ કી ઇચ્છા હૈ. ભારત કે સભી પંથ-સંપ્રદાયોં કા આચાર ધર્મ ઉસી કો આધાર બનાકર ચલતા હૈ. ઇસ હિન્દુ સંસ્કૃતિ વ સમાજ કી સુરક્ષા તથા સંવર્ધના કે લિએ પ્રખર પરિશ્રમ કરનેવાલે, પ્રાણોત્સર્ગ કરનેવાલે મહાપુરુષ હમ સબકે પૂર્વજ, હમ સબકે ગૌરવ હૈ. સંપૂર્ણ વિશ્ર્વ કો, ઉસકી વિશિષ્ટ વિવિધતાઓં કા સ્વાગત વ સ્વીકાર કરતે હુએ હૃદય સે અપનાને કી ક્ષમતા ભારત મેં ઇસ હિન્દુત્વ કે કારણ કે ઇસલિએ ભારત હિન્દુરાષ્ટ્ર હૈ. સંગઠિત હિન્દુ સમાજ હી દેશ કી અખંડતા, એકાત્મતા વ નિરંતર ઉન્નતિ કા આધાર હૈ. સારી દુનિયા મેં કટ્ટરપન, સંકુચિત સ્વાર્થ વ આત્યાંતિક જડવાદિતા કે કારણ મર્યાદારહિત ઉપભોગ વૃત્તિ તથા સંવેદનહીનતા કો સમાપ્ત કરને કા એકમાત્ર ઉપાય હિન્દુત્વ કે શાશ્ર્વત મૂલ્યબોધ કા સ્વીકાર યહી હૈ. હિન્દુ સંગઠન કા કાર્ય ઇસીલિએ વિશ્ર્વહિતૈષી, ભારતકલ્યાણકારી એવમ્ લોકમંગલ કા કાર્ય હૈ.

આપ સબકો આવાહ્ન હૈ કિ સંઘ કે સ્વયંસેવકો કે સાથ ઇસ પવિત્ર ઈશ્ર્વરીય કાર્ય મેં સહયોગી વ સહભાગી બનતે હુએ હમ સબ મિલકર ભારતમાતા કો વિશ્ર્વગુરુ પદ પર સ્થાપન કરને કે લિએ ભારત કે ભાગ્યરથ કો અગ્રસર કરેં.

નહીં હૈ અબ સમય કોઈ, ગહન નિદ્રા મેં સોને કા,

સમય હૈ એક હોને કા, ન મતભેદોં મેં ખોને કા.

બઢે બલ રાષ્ટ્ર કા જિસસે, વો કરના મેલ હૈ અપના,

સ્વયં અબ જાગકર હમકો, જગાના દેશ હૈ અપના.

॥ ભારત માતા કી જય ॥

 

અય સમાજ કે હિતચિંતકો ઉઠો ઔર સંપૂર્ણ રાષ્ટ્ર કો જગા દો : કૈલાશ સત્યાર્થી

નાગપુર મેં આયોજિત રા.સ્વ.સંઘ કે વિજ્યાદશમી સમારોહ મેં બાલ અધિકાર કે લિયે સાલોં સે કાર્ય કર રહે નોબલ શાંતિ પુરસ્કાર સે પુરસ્કૃત શ્રી કૈલાસ સત્યાર્થીજી મુખ્ય અતિથિ કે રૂપ મેં ઉપસ્થિત રહે થે. ઉન્હોં ને અપને સંબોધન મેં કહા કી, યહ પર્વ સિર્ફ રાવણ પર રામ કી વિજય કા દિન નહીં હૈ, બલ્કિ અહંકાર પર વિનમ્રતા કી, અનીતિ પર નીતિ કી ઔર ક્રૂરતા પર કરુણા કી જીત કા ઉત્સવ હૈ. યહ સત્તા, ધન ઔર શક્તિ કે અહંકાર મેં ચૂર એક અત્યાચારી શાસક પર સિંહાસન કો ઠોકર મારકર વનવાસી બને તપસ્વી રામ ઔર ઉનકે નેતૃત્વ મેં ભારત કે જંગલોં, પહાડોં ઔર ગાંવોં મેં રહને વાલે દબે-કૂચલે લોગોં કી જીત કા દિન હૈ.

દુનિયા મેં લોગ અક્સર મુઝસે પૂછતે હૈ કિ આપકા દેશ તો સમસ્યાઓં કી ખાન હૈ. ઉન્હૈં હર બાર મેરા એક હી જવાબ હોતા હૈ. ભલે હી ભારત મેં સૌ સમસ્યાએ હૈં, લેકિન ભારત માતા એક અરબ સમાધાનોં કી જનની હૈ.

મૈં અપને બચપન મેં પરિવાર કે સાથ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોં મેં ખૂબ ભાગ લેતા થા. હમ સત્યનારાયણ કી કથા ઔર રામચરિત માનસ કે અખંડ પાઠ કે બાદ પંચામૃત બનાકર ચઢાતે ઔર બાંટતે થે. આજ મૈં બડી વિનમ્રતા સે ભારત માતા કે ચરણોં મેં એક પંચામૃત સમર્પિત કર રહા હૂં. મૈં ઇસ પંચામૃત મેં સંવેદનશીલ ભારત, સમાવેશી ભારત, સુરક્ષિત ભારત, સ્વાવલંબી ભારત ઔર સ્વાભિમાની ભારત કે નિર્માણ કા સામર્થ્ય દેખતા હૂં. પહલા તત્ત્વ હૈ સંવેદનશીલતા અથવા ક‚ણા કે બગૈર કિસી ભી સભ્ય સમાજ કા નિર્માણ નહીં હો સકતા. કરુણારહિત રાજનીતિ, અર્થવ્યવસ્થા ઔર સમાજ બિના આત્મા કે શરીર કી તરહ હોતે હૈં. એક દૂસરે કી પીડા કી અનુભૂતિ ઔર ઉસે દૂર કરને કી ઇચ્છાશક્તિ ઔર પ્રયાસ કે બગૈર સુખ ઔર શાન્તિ કાયમ નહીં કિયે જા સકતે.

દૂસરા તત્ત્વ હૈ, સમાવેશિતા. ભારત વિવિધતાઓં કા દેશ હૈ. મત-મહજબોં, પૂજા-પદ્ધતિયોં, ખાન-પાન, ભાષા, વેશભૂષા, વિચારધારાઓં કી વિવિધતા એક ગુલદસ્તે મેં સજાએ રંગ-બિરંગે ફૂલો કી તરહ હૈ. હમારે અલાવા દુનિયા મેં કોઈ ઔર દેશ ઐસા નહીં હૈ. સમાવેશિતા ઔર સહિષ્ણુતા ભારતીય સંસ્કૃતિ કી આત્મા હૈ. ઇસકે બગૈર વિવિધતા મેં એકતા નહીં રહ સકતી.

ઋગ્વેદ કહતા હૈ,

સંગચ્છધ્વમ, સંવદધ્વમ્, સંવોમનાંસિ જાનતામ્

દેવાભાગમ્ યથાપૂર્વે સંજાનાના ઉપાસતે

હમ સબ સાથ-સાથ ચલેં. બસ પ્રેમ સે મિલકર આપસ મેં બાતચીત કરેં. સબ મિલકર વિચાર-વિમર્શ કરેં. હમારે પૂર્વજો કી તરહ હમ ભી સાથ મિલ-બૈઠકર સબકે લિએ જ્ઞાન કા સૃજન કરેં. ઉપનિષદ તો યહાં તક કહતા હૈ ‘ઈશા વાસ્યમિદમ્ સર્વમ્ યત કિંચ જગત્યામ્ જગત’ યાની સંસાર મેં સભી જગહ ઔર હર ચીજ મેં ઈશ્ર્વર કા નિવાસ હૈ.

તીસરા તત્ત્વ સુરક્ષા હૈ. સમાજ મેં સુરક્ષા કી વ્યવસ્થા, વાતાવરણ ઔર વિશ્ર્વાસ કે બગૈર કિસી ભી રાષ્ટ્ર કા નિર્માણ સંભવ નહીં હૈ. સીમાઓં કી સુરક્ષા જિતની જ‚રી હૈ, ઉતની હી આંતરિક સુરક્ષા.

ચૌથા તત્ત્વ, સ્વાવલંબી ભારત હૈ. સચ હૈ કિ આજ કી દુનિયા મેં સભી દેશ ઉદ્યોગ, બાઝાર, તકનીક મેં એક દૂસરે સે જુડે હુએ હૈં. લેકિન અર્થવ્યવસ્થા, રોજગાર, સૃજન ઔર સામાજિક સંતુલન કે લિએ સ્વાવલંબન યા આત્મનિર્ભરતા બહુત જ‚રી હૈ. હમારા દેશ કૃષિપ્રધાન ઔર મંઝોલે તથા કુટીર ઉદ્યોગોં વાલા દેશ હૈ. હમ વિદેશી પૂંજી નિવેશ ઔર ગિને-ચુને ઉદ્યોગપતિઓં કે ઔર જ્યાદા અમીર બન જાને સે સ્વાવલંબી નહીં બન સકતે. હમેં કિસાનો, શ્રમિકોં ઔર વ્યાપારિયોં કો સશક્ત બનાના હોગા. હમારે દેશ મેં અભી તક ભૂખમરી ખતમ નહીં હુઈ હૈ. કરોડો બચ્ચેં કુપોષણ કે શિકાર હૈ. સબકે લિએ ઠીક-ઠીક ઈલાજ કી વ્યવસ્થા, ગુણવત્તાપૂર્ણ, ઉપયોગી ઔર રોજગારપરક શિક્ષા હમારી બડી ચુનૌતિયાં હૈ. ભારત કો પુન: જગતપુરુ ઔર સોને કી ચિડિયાં બનને કી પ્રતિષ્ઠા હાસિલ કરની હૈ.

રાષ્ટ્રનિર્માણ કા પાંચવા તત્ત્વ સ્વાભિમાન હૈ. સેંકડો સાલોં કી વિદેશી ગુલામી ભારત કી આત્મા કો તો નહીં માર સકી, પરંતુ મન મેં હીનતા ઔર માનસિકતા, દાસતા કા ભાવ જરૂર છોડ ગઈ. હમ આજ તક ઉસસે નહીં ઉબર સકે હૈં. ઈસી હીનભાવના કે કારણ અપની ભાષા, વેશભૂષા, ખાન-પાન, ઔર શિક્ષા કે પ્રતિ તિરસ્કાર બઢ રહા હૈ. દુર્ભાગ્ય સે ઈસે દૂર કરને કે અવૈજ્ઞાનિક પ્રયાસ યા તો હમેં પુરાતનપંથી બનાતે હૈં યા ફિર ઝૂઠા અહંકાર પૈદા કર રહૈ હૈં.

મૈં રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ કે યુવા મિત્રોં સે પ્રાર્થના કરતા હૂં કિ વે ભારત કે વર્તમાન ઔર ભવિષ્ય કો બચાને મેં અગુવાઈ કરેં. ગાઁવ-ગાઁવ મેં ફૈલી સંઘ કી શાખાએં, બચ્ચોં કે લિએ સુરક્ષાચક્ર બનકર યદી એક પીઢી કો બચા લેં. તો બાદ મેં આગે આને વાલી સભી પીઢિયાં ખુદ કો બચા લેગી. સમુદ્ર કે કિનારે નિરાશ હોકર બૈઠે જબ હનુમાન અપની પહચાન તક ભૂલ ગયે થે તબ જાંબવંત ને ઉન્હેં યાદ દિલાયા થા, પવનતનય બલ પવન સમાના, ઔર કા ચુપ સાધ રહા બલવાના. ઈસી લલકાર કા પરિણામ આજ વિજયદશમી હૈ. મૈં ભી જાંબવંત કી તરહ આપકો અપની તાકત કા સ્મરણ કરા રહા હૂં. હજારોં સાલ પહેલે વેદોં ઋષિયોં કા ઐસા હી એક આહ્વાન કો ફિર સે યાદ દિલા રહા હૂં - ‘વયં રાષ્ટ્રે જાગૃયામ પુરોહિતા:’ અય સમાજ કે હિતચિંતકો, ઉઠો ઔર સંપૂર્ણ રાષ્ટ્ર કો જગા દો.