કર્ણાટકમાં સંઘ પર રોક લગાવવાનો સરકારી પ્રયાસ નિષ્ફળ: હાઈકોર્ટે કહ્યું, "કાર્યક્રમો કરી શકાશે"

 

 

તાજેતરમાં, કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસ સરકારે એક વિવાદાસ્પદ આદેશ બહાર પાડ્યો, જેનાથી રાજ્યના રાજકારણમાં ગરમાવો આવી ગયો. આ આદેશ હેઠળ એક નવો નિયમ લાવવામાં આવ્યો: કોઈ પણ ખાનગી સંસ્થાએ સરકારી જગ્યાઓ (જેમ કે શાળાઓ કે કૉલેજના કૅમ્પસ) પર કાર્યક્રમ કરવો હોય તો સરકારે લેખિત મંજૂરી આપવી ફરજિયાત.

 

રાજકીય વિશ્લેષકોએ તરત જ આ આદેશને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)ની પ્રવૃત્તિઓ પર લગામ કસવાનો અને તેમને નિશાન બનાવવાનો રાજકીય પ્રયાસ માન્યો. આ પગલું સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે સરકારના ઈરાદા સારા નહોતા, પણ સંઘ પ્રત્યેની રાજકીય દુશ્મનીથી ભરેલા હતા.

 

 

સરકારના આ પગલા સામે તરત જ કાયદાકીય લડાઈ શરૂ થઈ. 'પુનશ્ચૈતન્ય સેવા સંસ્થા' દ્વારા કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાં અરજી દાખલ કરવામાં આવી. અરજીમાં દલીલ કરવામાં આવી કે આ સરકારી આદેશ ખાનગી સંગઠનોના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે, અને તેનો હેતુ ખાસ કરીને RSS જેવી રાષ્ટ્રભક્ત સંસ્થાઓને રોકવાનો છે.

 

મંગળવાર, ૨૮ ઓક્ટોબરના રોજ, જસ્ટિસ નાગપ્રસન્નાની બેન્ચે આ મામલે સુનાવણી કરી અને રાજ્ય સરકારના વિવાદાસ્પદ આદેશ પર તાત્કાલિક રોક (અંતરિમ રોક) લગાવી દીધી.

 

કોર્ટના આ નિર્ણયથી કર્ણાટક સરકારને સખત આંચકો લાગ્યો. હાઈકોર્ટે સ્પષ્ટ કરી દીધું કે સંઘ સહિતના ખાનગી સંગઠનો હવે સરકારી જગ્યાઓમાં અગાઉની મંજૂરી વગર પોતાના કાર્યક્રમો કરી શકશે. આ નિર્ણય માત્ર કાયદાકીય રાહત નહોતી, પણ લોકશાહીમાં સંગઠન બનાવવાની સ્વતંત્રતાના સિદ્ધાંતોની મોટી જીત હતી.

 

 આ કેસની આગામી સુનાવણી ૧૭ નવેમ્બરના રોજ નિર્ધારિત છે.

  

હાઈકોર્ટનો આ આદેશ માત્ર કાયદાકીય વિવાદ જ નથી, પણ સરકારની RSS પ્રત્યેની પૂર્વગ્રહવાળી દાનતને પણ છતી કરે છે.

 

રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘની સ્થાપના ૧૯૨૫માં થઈ અને હાલ સંઘશતાબ્દી વર્ષ ઉજવાઈ રહ્યું છે

 

• મૂળ ઉદ્દેશ: રાષ્ટ્ર ઘડતર । ભારતીય સંસ્કૃતિ અને મૂલ્યોના આધારે રાષ્ટ્રનું સશક્ત નિર્માણ કરવું.

 

• શક્તિ : સંઘની શક્તિ તેના કરોડો સેવાભાવી સ્વયંસેવકો છે, જેઓ કોઈ પણ સરકારી મદદ વગર, દેશભરમાં શિક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય, અને આપત્તિ (જેમ કે ભૂકંપ, પૂર, મહામારી)ના સમયે નિઃસ્વાર્થ ભાવે અગ્રિમ હરોળમાં રહીને સેવા કરે છે.

 

• ચારિત્ર્ય નિર્માણ: સંઘની શાખાઓમાં બાળકોને શિસ્ત, દેશભક્તિ, શારીરિક તંદુરસ્તી અને ચારિત્ર્ય નિર્માણના પાઠ શીખવવામાં આવે છે. આ તમામ બાબતો કોઈપણ મજબૂત રાષ્ટ્ર માટે ખૂબ જ જરૂરી છે.

 

 

જો કોઈ સરકારી સંસ્થા રાષ્ટ્રનિર્માણના આવા સકારાત્મક કાર્યક્રમને મંજૂરી આપે, તો તેમાં ખોટું શું છે? પણ કર્ણાટક સરકારને આમાં વાંધો છે, એટલે જ તો આવા આદેશો બહાર પાડીને સંઘને રોકવાનો પ્રયાસ કરે છે. જોકે, હાઈકોર્ટે સરકારની મંશા પર પાણી ફેરવી દીધું છે.

 

કર્ણાટક સરકારનો આ પ્રયાસ ડબલ સ્ટાન્ડર્ડની નીતિને સ્પષ્ટપણે ઉજાગર કરે છે:

 

1. એક તરફ ઉદારતા: સરકાર લઘુમતી સમુદાયો અને ડાબેરી વિચારધારા ધરાવતા સંગઠનો દ્વારા શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં આયોજિત કાર્યક્રમો પ્રત્યે ઉદારતા બતાવે છે.

 

2. બીજી તરફ રોકવાનો પ્રયાસ: જ્યારે દેશભક્તિના પાઠ ભણાવતા RSS જેવા સંગઠનને નિશાન બનાવવામાં આવે છે.

 

આ ભેદભાવ બતાવે છે કે સરકારનો મુખ્ય ઈરાદો શું છે? RSSનું કાર્ય દાયકાઓથી દેશસેવા કરવાનું રહ્યું છે, જેના કારણે તેને સમાજના મોટા વર્ગમાં સ્વીકૃતિ મળી છે. આ વાત કર્ણાટક સરકારને સમજવી રહી!

 

• સંઘ ગેરકાયદેસર નથી: રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ કોઈ ગેરકાયદેસર કે રાષ્ટ્રવિરોધી સંગઠન નથી. તેના પર અગાઉ જે થોડાક પ્રતિબંધો લાગુ થયા હતા, તે પણ સમય જતાં હટાવી લેવામાં આવ્યા છે, કારણ કે કોર્ટોએ સાબિત કર્યું છે કે સંઘ કાયદા અને બંધારણમાં સંપૂર્ણ વિશ્વાસ ધરાવે છે.

 

• સરકારે સમજવું જોઈએ: કર્ણાટક સરકારે રાજ્યના વિકાસ માટે વિભાજનકારી રાજનીતિ છોડીને, સંઘ જેવા સંગઠનોના સેવા કાર્યોમાં સહયોગની નીતિ અપનાવવી જોઈએ. ભારત એક લોકશાહી દેશ છે જ્યાં દરેક વિચારધારાને શાંતિથી કાર્ય કરવાનો અધિકાર છે. કોઈ પણ સરકાર, પોતાના રાજકીય એજન્ડા માટે રચનાત્મક કાર્ય કરનારા સંગઠનો પર ગેરબંધારણીય રીતે અંકુશ મૂકી શકે નહીં.

 

• હાઈકોર્ટનો સંદેશ: હાઈકોર્ટનો આ આદેશ માત્ર કાયદાકીય નિર્ણય નથી, પરંતુ તે લોકશાહીમાં અભિવ્યક્તિ અને સંગઠન બનાવવાની સ્વતંત્રતાના સિદ્ધાંતોને મજબૂતી આપનારો છે. કર્ણાટક સરકારે પોતાના પૂર્વગ્રહો છોડીને વિકાસલક્ષી રાજકારણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.

 

 

હાઈકોર્ટના નિર્ણાયક પગલાથી સંઘના શાંતિપૂર્ણ કાર્યક્રમોને બંધારણીય સુરક્ષા મળી છે, જે દેશની લોકશાહી ભાવનાને મજબૂત કરે છે. આ ઘટના ભારતના નાગરિકોને સંદેશ આપે છે કે સત્તાધારી પક્ષોએ રાજકીય દુશ્મનીથી ઉપર ઉઠીને, રાષ્ટ્રીય હિતમાં કામ કરતા સંગઠનોનું સન્માન કરવું જોઈએ. સંઘ વિરુદ્ધના આવા રાજકીય પગલાં, અંતે, ફક્ત સરકારની વિશ્વસનીયતાને જ નુકસાન પહોંચાડે છે.