'પ્રી-વેડિંગ શૂટ': મોંઘો શોખ કે સામાજિક અધોગતિ? - ગીર સોમનાથની દુર્ઘટના એક ચેતવણી!

 

 

ગીર સોમનાથ જિલ્લાના વેરાવળ નજીક આવેલા આદરી બીચ પર ૫ નવેમ્બરે એક ગમખ્વાર દુર્ઘટના બની છે. પ્રિ-વેડિંગ ફોટોશૂટ માટે આવેલા વર-વધૂ સહિત 7 લોકો દરિયાની તેજ લહેરોમાં તણાઈ ગયા હતા. તાત્કાલિક રાહત અને બચાવ કામગીરીના કારણે 6 લોકોને બચાવી લેવામાં સફળતા મળી છે, પરંતુ એક યુવતી હજુ પણ લાપતા છે…ખૂબ દુઃખની વાત છે.

ગહન ચિંતનો વિષય…

 

આદરી બીચ પર બનેલી આ દુર્ઘટના માત્ર એક અકસ્માત નથી, પરંતુ હિંદુ સમાજમાં ઝડપથી પગપેસારો કરી રહેલી એક નવી પ્રથા - 'પ્રી-વેડિંગ ફોટોશૂટ' - પર ગહન ચિંતન કરવાનો એક સંકેત પણ છે. વર-વધૂ સહિત સાત લોકોનું દરિયાના મોજામાં તણાઈ જવું અને એક યુવતીનું લાપતા થવું એ એક કરુણ ઘટના છે, પરંતુ આ ઘટના આધુનિકતાના નામે આપણે કયા મૂલ્યો અને પ્રથાઓને અપનાવી રહ્યા છીએ તે અંગે ગંભીર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. 'પ્રી-વેડિંગ ફોટોશૂટના દૂષણને સમજવાનો આ સમય છે? આ વિશે ચિંતન કરવાની શું જરૂર નથી લાગતી? અનેક સમાજ જ્યારે અનેક પ્રથાઓ બંધ કરી રહ્યા છે ત્યારે શું 'પ્રી-વેડિંગ ફોટોશૂટ'ની પ્રથા પર વિચારવાની જરૂર નથી લાગતી?

 

 

લગ્ન એ માત્ર બે આત્માનું જ જોડાણ નહીં, પણ બે પરિવારો અને સમાજના જોડાણનો પવિત્ર પ્રસંગ પણ છે પરંતુ, છેલ્લા કેટલાક સમયથી લાગે છે કે લગ્નની પવિત્રતા બાજૂ પર રહી ગઈ છે અને સાદગીએ જાણે કે આડંબરી અને ખર્ચાળ શોખ સામે ઘૂંટણ ટેકવી દીધા છે. પ્રી-વેડિંગ ફોટોશૂટ જાણે લગ્નની એક જરૂરી પ્રથા બની ગઈ છે? પૈસા હોય કે ન હોય આ કામ તો કરવું જ પડે! 'પ્રી-વેડિંગ શૂટ' એ પશ્ચિમી સંસ્કૃતિનું આંધળું અનુકરણ છે. આ વિશે થોડું વિચારવાની જરૂર છે!

 

આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે આ પ્રથા મૂળભૂત રીતે પશ્ચિમી સંસ્કૃતિની દેન છે, જેનો આપણા સમાજમાં ક્યારેય કોઈ રિવાજ નહોતો. હિંદુ સમાજમાં લગ્ન પહેલાં વર અને વધૂ માટે આ રીતે એકાંતમાં મળવું, આકર્ષક પોશાકોમાં સાર્વજનિક સ્થળોએ ફોટોશૂટ કરાવવું, કે પછી જોખમી સ્થળોએ જઈને 'બોલ્ડ' પોઝ આપવા એ અકલ્પનીય હતું. આપણા વડીલોએ જે સંયમ અને મર્યાદાના આગ્રહ સાથે લગ્ન વ્યવસ્થા ગોઠવી હતી તે હવે ભાંગી પડી છે!

 

આદરી બીચ પરની ઘટના એ વાતનો પુરાવો છે કે આ દેખાડો ઘણીવાર જીવનું જોખમ પણ ઊભું કરે છે. સુંદરતા અને 'એપિક શોટ્સ' મેળવવાની ઘેલછામાં યુવાનો દરિયાના મોજાં, ઊંચા પહાડો, કે જોખમી સ્થળોની નજીક જતાં અચકાતા નથી, અને આનું પરિણામ ગમખ્વાર હોય છે. એક ક્ષણની તસવીર માટે આટલો મોટો ખતરો શા માટે? શું ખરેખર આપણા સંબંધોને સાબિત કરવા માટે આટલા મોટા જોખમની જરૂર છે?

 

 

સલામતીના જોખમ ઉપરાંત, 'પ્રી-વેડિંગ શૂટ' એક મોટો આર્થિક બોજ પણ છે. યુવાનો ઘણીવાર હજારોથી લાખો રૂપિયાનો ખર્ચ માત્ર આ ફોટા અને વીડિયો પાછળ કરે છે. જે સમાજમાં પુત્રીના લગ્ન માટે માતા-પિતા જીવનભરની કમાણી ખર્ચે છે, ત્યાં આ 'આંધળો ખર્ચ' કેટલો યોગ્ય છે?

 

લગ્ન એ તો ઋણમુક્ત થવાનો અને નવી જીવનયાત્રા શરૂ કરવાનો પ્રસંગ હોવો જોઈએ. પરંતુ, પ્રી-વેડિંગના નામે દેવું કરીને કે બિનજરૂરી ખર્ચ કરીને યુગલો અને પરિવારો આર્થિક બોજ હેઠળ દબાઈ જાય છે. આ બધું માત્ર સમાજમાં 'દેખાડો' કરવા અને પડોશી કે મિત્રોથી ચડિયાતું બતાવવાના હીન હેતુથી જ થાય છે. આ એક એવી સ્પર્ધા છે જે અંતે માત્ર તણાવ અને નાણાકીય મુશ્કેલીઓ જ આપે છે.

 

 

સૌથી મોટો પ્રશ્ન આપણા સામાજિક મૂલ્યો અને સંસ્કૃતિ પર થાય છે. જે ફોટા અને વીડિયો જાહેર પ્લેટફોર્મ પર મૂકવામાં આવે છે, શું તે આપણા સમાજના વડીલો કે પરિવારના સભ્યોને સહજતાથી બતાવી શકાય તેવા હોય છે? ઘણીવાર તેમાં મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન થતું હોય છે, જે હિંદુ સંસ્કૃતિના સંયમિત વ્યવહારથી વિપરીત છે.

 

આ પ્રથા હિંદુ સમાજમાં પ્રવેશેલી એક પશ્ચિમી સંસ્કૃતિની લહેર છે, જે ધીમે ધીમે આપણી સ્વદેશી અને ગૌરવશાળી પરંપરાઓને નષ્ટ કરી રહી છે. આપણા લગ્નોની સુંદરતા તેના સંસ્કાર, વિધિઓ અને પારિવારિક એકતામાં રહેલી છે, ન કે વૈભવી ફોટોશૂટમાં. શું આપણે આપણાં મૂળિયાં ભૂલીને માત્ર ચળકાટ પાછળ દોડી રહ્યા છીએ?

 

ગીર સોમનાથની આ દુર્ઘટના આપણને ચેતવણી આપે છે: મોંઘા શોખ અને દેખાડા પાછળનું દોડવું બંધ કરો. હિંદુ સમાજે આ પશ્ચિમી પ્રથાને માન્યતા આપતા પહેલા હજાર વાર વિચાર કરવો જોઈએ. શું આપણે ખરેખર અધોગતિ તરફ જઈ રહ્યા છીએ, જ્યાં સંબંધોની પવિત્રતા કરતાં 'લાઈક્સ' અને 'વ્યૂઝ' વધુ મહત્ત્વના બની ગયા છે? સમય આવી ગયો છે કે સમાજના વડીલો, યુવાનો અને ધર્મગુરુઓ આ વિષય પર ખુલ્લો વિમર્શ કરે અને 'પ્રી-વેડિંગ શૂટ'ના નામે થતા આ બિનજરૂરી જોખમ અને ખર્ચનો વિરોધ કરીને સાદગીપૂર્ણ લગ્ન પરંપરાને પુનઃસ્થાપિત કરે.

 

 

 

 

( અહીં કોઇનો વિરોધ નથી, બસ આ પ્રી-વેડિંગ ફોટોશૂટ પ્રથાનો વિરોધ હોય શકે. પરિવારના વડિલો આશીર્વાદ આપી શકે, જોઇ શકે તેવા ફોટોશૂટ થોડા અંશે પણ આવકાર્ય ગણી શકાય. આજે જે રીતે આ શૂટ થાય છે તેમાં બદલાવ લાવી શકાય તેમ છે. )